Vị thế của luật sư từ một vụ án oan

Vai trò của luật sư trong đời sống xã hội Việt Nam hiện nay ngày càng được nâng tầm và khẳng định. Tuy nhiên, vẫn có không ít người có cách nhìn nhận không chính xác về ngành nghề này. Luật sư không chỉ là người bảo vệ quyền lợi cho các đương sự trong các tranh chấp dân sự, kinh doanh, thương mại,..., mà còn là người bảo đảm sự công bằng đối với các bị can, bị cáo, nghiêm minh của pháp luật trong các vụ án hình sự. Chỉ khi có sự bảo vệ từ những luật sư giỏi, quyền lợi hợp pháp của bị can, bị cáo mới có thể bảo đảm thực hiện đầy đủ nhất. Đặc biệt là trong các vụ án oan sai, phức tạp bởi nếu không có sự tham gia của các luật sư thì chắc hẳn hậu quả đối với các bị cáo cũng như sự công bằng, nghiêm minh của pháp luật là không nhỏ.

Mới đây, phiên tòa phúc thẩm – Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội xét xử vụ án Nguyễn Văn P về tội trộm cắp tài sản cũng là một ví dụ điển hình cho luận điểm nêu trên.

Diễn biến vụ án cụ thể:

Nguyễn Văn P mua xe ô tô, do thiếu tiền đã thế chấp chính chiếc xe đó tại Ngân hàng để vay 270 triệu đồng trong vòng 03 năm (từ 23/06/2011 đến 23/06/2014). Hàng tháng P phải trả cho ngân hàng cả gốc và lãi. Sau một thời gian sử dụng nhưng không đem lại lợi nhuận, P đã bán chiếc xe cho người khác (T) và người này phải trả nợ cho ngân hàng. Người mua này tiếp tục bán xe cho một người khác (H) và H phải trả số nợ còn lại. Các hợp đồng mua bán không được công chứng cũng như không tiến hành đăng ký. H giao xe cho B quản lý và sử dụng. Sau đó, B chỉ trả cho Ngân hàng tiền gốc và lãi theo quy định được vài tháng thì không trả nữa. Do Hợp đồng vay tiền tại Ngân hàng đứng tên Nguyễn Văn P nên Ngân hàng đã nhiều lần nhắc P phải thanh toán, P cũng nhiều lần nhắc B phải thực hiện nghĩa vụ với Ngân hàng như thỏa thuận nếu không sẽ bị thu xe. B đồng ý nhưng không trả tiền cho Ngân hàng. Ngày 06/8/2013 Ngân hàng ra quyết định thu xe và thông báo cho P, P báo lại cho B nhưng B vẫn bỏ mặc. Ngày 09/9/2013, P điện cho B hẹn gặp để nói chuyện về việc Ngân hàng có Quyết định thu xe, B đồng ý gặp nhau buổi trưa cùng ngày. Khoảng 12h trưa P đi xe máy đến cổng nhà B để gặp B, vừa lúc B điều khiển chiếc xe đó đi chở hàng về. P và B nói chuyện ngay cạnh chiếc xe, nhưng B không đồng ý trả tiền. Sau đó P lên xe điều khiển về Ngân hàng và B biết về việc này. Sau đó B có đến Ngân hàng gặp P tại bãi đỗ xe. P mời B vào để giải quyết nhưng B không vào và ra xe lấy giấy tờ và tài sản của mình trên xe mang về, hơn 10 ngày sau làm đơn trình báo P trộm cắp xe.

Ngay ngày 13/9/2013 NH đã giới thiệu cho P người mua chiếc xe này là C hai bên thỏa thuận giá và P còn phải bù thêm 30 triệu đồng, HĐ đã được công chứng hợp pháp. Cơ quan điều tra và VKS thừa nhận việc mua bán giữa P và C là hợp pháp nhưng vẫn truy tố, xét xử P 07 năm tù về tội " Trộm cắp tài sản". P đã kháng cáo kêu oan.

Trong vụ án này, Luật sư Nguyễn Mạnh Cường và luật sư Phan Minh Thanh nhận lời mời của anh Phú đã tiếp nhận, nghiên cứu và tham gia phiên tòa phúc thẩm với tư cách luật sư bào chữa cho bị cáo. Với hơn 30 năm kinh nghiệm hành nghề và kiến thức pháp luật chuyên sâu, Luật sư Nguyễn Mạnh Cường đã tham gia giải quyết không ít những vụ án oan sai, án khó, phức tạp. Luật sư nhận định: “Cấp sơ thẩm xét xử vụ án trộm cắp tài sản đã hình sự hóa quan hệ dân sự. Ở đây, tài sản là chiếc xe ô tô chưa tiến hành sang tên, đổi chủ, do đó, căn cứ vào quy định của Bộ luật dân sự, tài sản này vẫn thuộc quyền sở hữu của anh P. Ngoài ra, P không hề lén lút trong việc điều khiển xe đến ngân hàng bởi chính B cũng biết về việc này, P không hề che giấu hành vi của mình cũng như không có ý định chiếm đoạt tài sản. Chính vì lẽ đó, hành vi của P không cấu thành tội trộm cắp tài sản”.

Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 24/10/2017, Luật sư Nguyễn Mạnh Cường và luật sư Phan Minh Thanh đã đưa ra những luận cứ thuyết phục, sắc bén chứng minh cho luận điểm Nguyễn Văn P không phạm tội trộm cắp tài sản. Luật sư cũng chỉ ra những sai phạm nghiêm trọng trong thủ tục tố tụng của cấp sơ thẩm. Ngoài ra, qua quá trình nghiên cứu, xác minh, các luật sư đã tìm ra được những chứng cứ quan trọng mà cơ quan tiến hành tố tụng bỏ sót, tại phiên tòa phúc thẩm không thể bổ sung, làm rõ. Đây là những căn cứ quan trọng để tòa án phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm. Đồng tình với những quan điểm của luật sư, Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án đã tuyên hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại như đề xuất của các vụ luật sư.

Đây là một vụ án oan với nhiều tình tiết phức tạp và khá nhạy cảm bởi những sai phạm của cơ quan điều tra trong việc điều tra, xác minh, thu thập chứng cứ, dẫn đến oan sai cho bị cáo. Với bản lĩnh, kinh nghiệm và kiến thức của mình, Luật sư Nguyễn Mạnh Cường và luật sư Phan Minh Thanh đã hoàn thành sứ mạng của mình trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho thân chủ của mình, cũng như bảo vệ sự cân bằng của cán cân công lý. Và có lẽ nếu không có sự tham gia của các luật sư bào chữa, những sai phạm trong điều tra, tố tụng của cấp sơ thẩm nói trên thì dự tự do, các quyền cơ bản của công dân có thể sẽ bị tước đoạt một cách nghiêm trọng.